Joga poza asanami, czyli o jamach i nijamach

Każdy bardziej wtajemniczony jogin wie, że joga nie kończy się na macie. Ba, ona się tam nawet nie zaczyna! Ćwiczenia fizyczne to tylko jeden z elementów całej filozofii jogi i wbrew pozorom wcale nie najważniejszy. Ważne są za to jamy i nijamy, które uczą, jak postępować w codziennym życiu.

W „Jogasutrach” Patańdżalego asany są dopiero na trzecim stopniu w ośmiostopniowej ścieżce jogi, pojmowanej jako droga do oświecenia. Joga praktykowana wyłącznie jako praca z ciałem nie jest ścieżką rozwoju duchowego. Jeśli więc chcemy rozwijać nie tylko sprawność fizyczną, ale także (a może przede wszystkim) swojego ducha, musimy ten rozwój oprzeć na solidnych fundamentach. W jodze takimi właśnie fundamentami są jamy i nijamy.

Jamy

Jamy są pierwszym stopniem jogi. Mają wymiar uniwersalny i stanowią kodeks etyczny wykraczający ponad wszelkie podziały: ahimsa (niekrzywdzenie), satya (prawda), asteya (niekradzenie), brahmacarya (wstrzemięźliwość), aparigraha (niezachłanność). Odnoszą się do naszego bycia i funkcjonowania w świecie, społeczności, rodzinie.

• Ahimsa – oznacza niekrzywdzenie, życie bez przemocy, niewyrządzanie zła. Podstawą tej jamy jest miłość do wszelkich stworzeń, a także do siebie samego. To właśnie m.in. z powodu tej jamy jogini nie jedzą mięsa, ponieważ nie zgadzają się na cierpienie zwierząt. Ahimsa to zasada bliska wielu systemom religijnym, bo jej główny przekaz to miłość i dobro, zamiast wrogości, nienawiści i gniewu.
• Satya – oznacza życie w prawdzie. Czyli krótko mówiąc szczerość, niekłamanie, wyzbycie się fałszu. Uwaga! Dotyczy to także obmawiania innych! (Ach, jakie to trudne czasem, prawda?)
• Asteya – oznacza niebranie bez pozwolenia, nieprzywłaszczanie sobie cudzej własności. Czyli znane skąd inąd „nie kradnij”.
• Brahmacarya – oznacza wstrzemięźliwość, a nawet życie w celibacie. To dotyczy osób, które pragną poświęcić swoje życie Brahmanowi, w całkowitej jedności z tym, co święte. Dla pozostałych oznacza umiar i postrzeganie aktu połączenia fizycznego z ukochanym czy ukochaną poprzez pryzmat boski.
• Aparigraha – oznacza brak zachłanności, niegromadzenie dóbr, nieprzywiązywanie się. Tutaj chodzi także o wyzbycie się pożądania posiadania wielu rzeczy. Polecam zainteresowanie filozofią minimalizmu. Oprócz życia w zgodzie z filozofią jogi, będziemy mieć czyste domy i umysły!

Nijamy

Drugim stopniem jogi są nijamy. Nijamy są zaleceniami odnoszącymi się do dyscypliny indywidualnej i duchowej: sauca (czystość), santosa (zadowolenie), tapas (żarliwa praktyka), swadhjaja (dążenie do samopoznania), iswarapranidhana (oddanie się Panu).

• Santosa – moja ulubiona! To nijama, która uczy, aby być zadowolonym z życia. Człowiek praktykujący santosę jest zawsze spokojny, a okoliczności nie wpływają na jego stan ducha. Przyjmuje życie takim, jakie ono jest i żyje w poczuciu pełni. Jego stanem umysłu jest zadowolenie.
• Sauca – oznacza czystość, pozbycie się toksyn z ciała, umysłu i serca. Do praktyki tej nijamy należy higiena osobista, praktyka asan i oddechu, a także lekka, pożywna dieta. Osoba przestrzegająca saucy ma czyste ciało, myśli i słowa.
• Tapas – oznacza zapał do praktyki i zdyscyplinowanie. Codzienna praktyka jogi, oddechu, medytacji, proste jedzenie wyznaczają fundamenty pracy nad sobą, które codziennie wykonuje osoba oddana rozwojowi na ścieżce jogi. Bez samodyscypliny i samokontroli rozwój ducha jest niemożliwy.
• Swadhjaja – oznacza kształcenie, poznawanie, badanie. Na swojej ścieżce rozwoju duchowego powinniśmy pogłębiać wiedzę studiując księgi oraz oddając się codziennej praktyce medytacji, co umożliwia dążenie do samopoznania.
• Iswarapranidhana – to poświęcenie się Bogu. Praktykowanie tej nijamy niesie ze sobą konieczność zrozumienia, że nasz wpływ na własne czy innych życie nie jest tak duży, jak nam się często wydaje. Poddanie się woli wyższej siły, większej niż my sami uświęca życie jogina i nadaje mu dobry kierunek.

Jamy i nijamy wyznaczają kierunek jogicznej ścieżki. Są z jednej strony proste i znane nam z różnych systemów religijnych, a z drugiej strony wcale niełatwe w codziennej praktyce. Wewnętrznej pracy nikt za nas nie wykona. Jednak dzięki jamom i nijamom mamy konkretne wskazówki, jaką ścieżką podążać.